Sinadurak

Ia lau hamarkada igaro dira Itxaro Bordak Basilika lehen eleberria kaleratu zuenetik, eta Luzien Etxezaharretari hari buruzko elkarrizketa eskaini zionetik. Laster piztu zen sua bazterretan: erretratu sarkastikoa egiten zien Elizari, abertzaletasunari, eta, oro har, euskal gizarteko estamentu guztiei. Ez zuen inor epel utzi. Urte luzez pasarte haiek ahantzi nahi izan dituen arren, elkarrizketa proposamenari baiezkoa eman dio azkenerako: «badut liburua onartzeko garaia».

Profeten iruzurra (Maiatz) da Amaiur Epherren lehen literatur lana, eta artefaktu hibrido bezala aurkeztu du –antzerkia, poesia edota saiakera printzak ditu, gehien eleberrira hurbiltzen bada ere–. Idazlea Diabolo Kiwi taldeko gitarrista ere badenez, kontzertu baten aurretik harrapatu dugu, Zarautzen.

1988an argitaratu zen Koro Navarrok itzulitako lehen liburua, eta harrezkero 30 lan inguru ekarri dizkio euskal literaturari, batez ere ingelesetik, eta askotariko moldetakoak: eleberria, saiakera, eta ipuina; helduentzako, haurrentzako eta gazteentzako literatura... Orain itzultzea «gehiago kostatzen» zaiola dio.

Galera gai unibertsala da, eta mordoa izan dira hori agertzeko manerak: dolu baldintzatua, joan eta etorri dabilen sufrimendua eta horrek eragindako erru sentsazioa… Heriotzaz jardun izan dute, esate baterako, Marcel Proust, Olga Novo, Marguerite Yourcenar, William Faulkner eta Annie Ernaux idazleek.

Carson McCullersen Kafe tristearen balada plazaratu berri du Pasazaite argitaletxeak, Asun Garikanok itzulita. McCullersen giro eta pertsonaia grotesko eta liluragarriak euskaraz ezagutzeko lehen aukera dugu hau. Elkarrizketa honetan, McCullersen literaturaren erakarmen-indarra ulertzeko zenbait gako eman dizkigu Garikanok. Argazkia: Jone Irazu.

Uztailaren hondarrean egin genuen hitzordua Pellok eta biok Iruñean. Covid-19ak eragindako egoeraren ondorioz, liburu denda batean eskatu genuen aterpe elkarrizketa lasai egiteko. Iruñeko kale nagusian, beti bezain abegikor, egin ziguten txokoa. Zorionez den-dena ez da aldatzen. Pellorekin bere azken nobela, Argiantza, izan genuen hizpide eta hortik literaturaren kale kantoiak arakatzeari ekin genion. Errealitatea islatzen duten euri putzuak daude nonahi. Eskuzabal eta oparo aritu zen erantzunetan autorea, kamustu gabe beti ere. Luma zorrotzekoa baita Lizarralde. Eta aho bilorik gabea. (Irudia: Erein argitaletxea)